İstanbul Film Festivali ilk kez 1982 yazında, İstanbul Festivali kapsamında, “Sanatlar ve Sinema” temalı altı filmin gösterildiği bir “film haftası” olarak yapıldı. “Uluslararası İstanbul Sinema Günleri” adı altında İstanbul Festivali süresince devam ettiği 1983 yılında, bir ay boyunca sinemaseverlere 36 yabancı film sunuldu.
1984 yılından itibaren “Sinema Günleri” adıyla nisan aylarında düzenlenen ayrı bir etkinlik hâlini aldı. 1985 yılında, Şakir Eczacıbaşı’nın önayak oluşuyla, programa biri uluslararası diğeri ulusal olmak üzere iki yarışmalı bölüm eklendi. Festivalin ilk kez bu yıl verilen uluslararası büyük ödülü Altın Lale’yi 1984 adlı filmiyle Michael Radford kazandı. Ulusal Yarışma'daysa ilk büyük ödülü Atıf Yılmaz'ın yönettiği Bir Yudum Sevgi kazandı. 1989 yılı başında, FIAPF (Uluslararası Film Yapımcıları Dernekleri Federasyonu) tarafından “özel konulu, yarışmalı festival” kategorisinde tanınarak dünyanın önde gelen festivalleri arasına giren Sinema Günleri, böylece “İstanbul Film Festivali” adını aldı. Festivalin Uluslararası Yarışma teması 2016'dan bu yana "Sinemaya Yeni Bakışlar".
2007-2020 arasında, festival programındaki Sinemada İnsan Hakları bölümü yarışmalı bir bölüm haline geldi ve içerdiği filmlerden birine Avrupa Konseyi fonu EURIMAGES işbirliğiyle ödül verildi. Bu ödül yalnızca İstanbul Film Festivali’nde verildi. Ocak 2010’da, festivalin kurucularından, İKSV Yönetim Kurulu Başkanı Şakir Eczacıbaşı aramızdan ayrıldı. “Uluslararası Yarışma Altın Lale Ödülü”, 2010’dan itibaren, Eczacıbaşı Topluluğu’nun desteğiyle Şakir Eczacıbaşı anısına verilmeye başlandı.
İlk kez 2013 yılında, genç yaşta kaybettiğimiz yönetmen, senarist ve yapımcı Seyfi Teoman anısına Türkiye yapımı tüm ilk kurmaca filmlerin aday olduğu Seyfi Teoman En İyi İlk Film Ödülü verildi. 2015 yılında belgesel sinemayı ve belgeselcileri desteklemek amacıyla Türkiye Sineması bölümünde belgesel kategorisinde, 2016 yılında kısa film kategorisinde ödül verilmeye başlandı. 2022'de, Genç Ustalar bölümü yarışmalı bir bölüm oldu ve ilk Genç Usta Ödülü, Genç Jüri'nin seçtiği bir filmin yönetmenine verildi.
İstanbul Film Festivali, 25. yılını kutladığı 2006 yılında Köprüde Buluşmalar’ı başlattı. Köprüde Buluşmalar, Avrupa ve Türkiye’den yapımcı, yönetmen, senarist ve kurum temsilcilerini bir araya getiriyor; ortak yapımlar için zemin hazırlamayı amaçlıyor. Köprüde Buluşmalar kapsamında, ilk kez 2008 yılında ödüllü bir Uzun Metrajlı Film Projesi Geliştirme Atölyesi düzenlendi. 2011 yılında Medienboard Berlin Brandenburg ve Hamburg Schleswig-Holstein Film Fonları’nın işbirliği ve T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteğiyle Türkiye-Almanya Ortak Yapım Geliştirme Fonu başlatıldı. 2012 yılında Work in Progress (Yapım Aşaması) atölyesi kuruldu. Köprüde Buluşmalar’ın 10. yılında (2016) yeni uluslararası işbirliklerine ön ayak olmak ve komşu ülkelerden sinemacılarla ilişkilere ivme kazandırmak amacıyla "Komşular" platformu başlatıldı. 2017-2023 arasında, ilk ve ikinci kısa filmini yapacak yeni nesil genç sinemacılara yönelik olarak Kısa Film Atölyesi ve post-prodüksiyon aşamasında veya tamamlanmış filmlere yönelik Fragman Atölyesi düzenlendi.
Özel ve tematik bölümlerin yanı sıra, dünya klasikleri, retrospektifler, canlı müzik eşliğinde sessiz film gösterimleri, canlandırma sineması ve belgesellerin yer aldığı festivalde her yıl yaklaşık 140 film gösteriliyor. Gösterilen filmlerin sayısı itibarıyla Türkiye’deki en kapsamlı film festivali olan İstanbul Film Festivali, 2024 yılında 90.000’e varan izleyici sayısıyla Türkiye’nin en büyük film festivali sayılıyor.
Türkiye’de sinemanın gelişimini teşvik etmeye, Türk sinemasının uluslararası alanda tanıtımına katkıda bulunmaya ve kaliteli yapımların ülkemizde ticari gösterime girmesine aracılık etmeyi amaç edinen İstanbul Film Festivali, EURIMAGES gibi uluslararası kurum ve kuruluşların Türk sinema endüstrisi ile tanışmasına da öncülük ediyor.
İstanbul Film Festivali’ni kurulduğu ilk yıldan itibaren yurtdışından birçok yabancı sinemacı, oyuncu ve yapımcı ziyaret etti. Bu konuklar arasında Sir Ian McKellan, Claudia Cardinale, Catherine Deneuve, Gérard Depardieu, Harvey Keitel, John Malkovich, Charles Dance, Jeanne Moreau, Greta Scacchi, Sophia Loren, Patricia Arquette, Stephen Dorff, Barbara Sukowa, Jane Birkin, Lior Ashkenazy, Moe Dunford, Gaspard Ulliel, Félix Maritaud, Maribel Verdu, Isabél Zuaa, Travis Fimmel, Bernardo Bertolucci, Chantal Akerman, Fatih Akın, François Ozon, Paul Schrader, Tsai Ming-liang, Park Chan-wook, Neil Jordan, Jane Campion, Alain Robbe-Grillet, Bertrand Tavernier, Carlos Saura, Nanni Moretti, Theo Angelopoulos, Paul Cox, Abbas Kiarostami, Jerry Schatzberg, Yusuf Şahin, Emir Kusturica, Elia Kazan, Nikita Mikhalkov, Ken Russell, Roger Corman, Pivio, István Szabó, Krzysztof Kieślowski, Nagisa Oshima, Ettore Scola, Michelangelo Antonioni, Peter Greenaway, Stephen Frears, Gus Van Sant, Alexander Sokurov, Jerzy Skolimowski, Marco Bellocchio, Klaus Maria Brandauer, Tony Gatlif, Todd Solondz, Elia Suleiman, Béla Tarr, Claire Denis, Claude Lanzmann, Leos Carax, Terence Davies, Ann Hui, Costa-Gavras, Peter Weir, Mike Figgis, Carlos Reygadas, Bille August, Milcho Manchevski, Marin Karmitz, Pawel Pawlikowski, Rolf De Heer, Lone Scherfig, Christian Petzold, Raoul Peck, Asghar Farhadi, Rodrigo Plá, Volker Schlöndorff, Barbara Miller, Florin Şerban, Shirin Neshat, Nora Fingscheidt, Guillaume Nicloux, Catherine Corsini, Lynne Ramsay, Bent Hamer, Nadav Lapid, Gaspar Noé, Tarsem Singh, Koji Yakusho ve Wim Wenders sayılabilir.
1983’ten itibaren Danışma Kurulu’nda yer alan ve program danışmanlığını üstlenen Vecdi Sayar, 1995 yılında bu görevinden ayrıldı. 1995’te, festivalin kurucularından, İKSV’nin yönetim kadrosunda bulunan Onat Kutlar, teröristlerin düzenlediği bir bombalı saldırıda hayatını kaybetti. Festivalin direktörlüğünü Hülya Uçansu (1983-2006) ve Azize Tan’ın (2006-2015) ardından 2015’te Kerem Ayan üstlendi.
Türkiye’nin en köklü ve en etkili uluslararası sinema etkinliği olan İstanbul Film Festivali, geçtiğimiz 43 yılda İstanbullulara 131 ülkeden 6.420 film sunarak toplam 4.520.000' yakın izleyiciye ulaştı.
Festival, 1984’ten bu yana her yıl nisan ayında yapılıyor.
